‘Op de Hoogte’: een van de eerste christelijke scholen van Friesland
Door Pieter Anko de Vries
Christelijke basisschool ‘Op de Hoogte’ in Burum is de eerste christelijke lagere school die in de voormalige gemeente Kollumerland is opgericht. De eerste les vond 151 jaar geleden plaats in een nieuw schoolgebouw aan de Keegensterweg dat met vallen en opstaan en veel bijdragen van gelovige mensen bij elkaar was gebracht. Het is niet zo verwonderlijk dat juist in Burum een van de oudste christelijke scholen van Friesland staat. In dit dorp werd ook in 1835 de eerste gereformeerde kerk van Friesland gesticht. Leden van deze kerk wilden dat hun kinderen ook op school een christelijke opvoeding kregen. De oprichting ging gepaard met veel gedoe en tegenstand van de gevestigde orde.
De beginjaren van de school waren moeilijk. De staat wilde niets betalen aan christelijk onderwijs. Alleen openbare scholen kregen geld. Dus de ouders die hun kinderen op een christelijke school wilden hebben, moesten in het begin alles zelf betalen. Soms kreeg de school uit erfenissen geld of er werd een huis dat in het bezit was verhuurd. Ook de gereformeerde kerk gaf wel geld aan de school. Er werden soms schapen gehouden om later te worden verkocht. Voor de ouders in Burum, die normaal gezien al uit armoede elk dubbeltje moesten omdraaien, betekende het besluit om hun kinderen naar de christelijke school te sturen vaak financieel een rib uit hun lijf omdat zij grotendeels zelf de kosten moesten opbrengen. Toch hadden ze het er voor over. Pas in 1917 werden openbaar en christelijk onderwijs in de grondwet aan elkaar gelijkgesteld en werd alle onderwijs gratis.
Vereniging
De school was eigendom van een vereniging. Die werd geleid door een bestuur waarin Burumers zitting hadden. Dat bestuur moest zich overal mee bemoeien: van het benoemen van nieuwe meesters tot het grasmaaien en het onderhoud van de school. Ook was de vereniging eigenaar van twee huizen, waarin (hoofd)meesters woonden. Zo’n 25 jaar geleden zijn veel verenigingen in de gemeente Kollumerland gefuseerd tot een grote club die centraal wordt bestuurd.
Het christelijk onderwijs in Burum werd tot nu toe in drie gebouwen gegeven. Het eerste stond aan de Keegensterweg, de tweede aan de Kloosterweg (waar je op de gevel nog steeds ‘School voor gereformeerd lager onderwijs’ kunt lezen) en tegenwoordig (sinds de officiële opening in 1973) het gebouw aan de Toutenburgstraat.
Van de meesters werd in eerste instantie verwacht dat ze ook in het dorp woonden en dat ze deelnamen aan het dorpsleven. Zo waren de hoofdmeesters vaak ook lid van de kerkenraad of anderszins actief in Burum. Maar vanaf de jaren zeventig van de vorige eeuw veranderde dat. Toen was het voor docenten ook mogelijk om in andere plaatsen te wonen.
Betrokkenheid
Doordat de vereniging opging in een veel groter geheel is de betrokkenheid van ouders bij het onderwijs van hun kinderen de laatste decennia een stuk kleiner geworden. Natuurlijk zijn er de ouderavonden en de gesprekken met de leerkrachten, maar over het beleid van de school valt weinig meer in te brengen. Dat werd 25 jaar geleden door velen betreurd, maar het past bij de huidige tijd dat het beleid in handen is gelegd bij professionele bestuurders.
In het 25 jaar geleden verschenen boek ‘Bouw de muren van Jeruzalem op. 125 jaar christelijk onderwijs in Burum, 1996’ is de geschiedenis van de school uitgebreid beschreven.